Logo van Praktijk Ankie

Wat is TCG of TCM?

De Chinese geneeskunde wordt ook wel de Traditioneel Chinese Geneeskunde of TCM genoemd. Deze oosterse geneeswijze is meer dan 2000 jaar geleden ontstaan. De Chinese geneeswijzen bestaat uit 5 onderdelen: bewegingsleer Tai chi, qi gong, voedingsleer, kruidenleer, Tuina therapie (massage, en aanvullende technieken moxa, cupping, guasha) en acupunctuur.

De Chinese geneeskunde verschilt namelijk nogal van de Westerse geneeskunde zoals wij deze in Nederland gewend zijn.

Volgens de Chinese geneeskunde ontstaat ziekte niet van de ene op de andere dag. Voordat we ziek worden, doen zich eerst verscheidene symptomen voor. Het begin kan op het fysieke, emotionele, mentale of zelfs spirituele vlak tot uiting komen. Deze eerste symptomen (die zichtbaar en voelbaar zijn) worden gezien als een indicatie van een onevenwichtige Qi-stroom. Het patroon dat zich vervolgens heeft ontwikkeld geeft een indicatie voor de soort onevenwichtigheid en de behandeling die nodig is. Bij behandeling is het uitgangspunt om lichaam en geest te versterken, de Qi stroom te herstellen waardoor klachten verdwijnen en het lichaam weer in balans komt.

Een TCM therapeut of arts observeert, kijkt, vraagt, luistert en voelt om te kunnen achterhalen wat de oorsprong is van ziekte of klachten, en hoe deze het beste behandeld kan worden. Bij ziekte of gezondheidsklachten wordt altijd gekeken naar de aard en uiting van de symptomen (die voelbaar en zichtbaar zijn).

De TCM is met name gericht op preventie. Het doel is namelijk een goede gezondheid te behouden en te bevorderen door een gematigde en evenwichtige levensstijl, zodat men tijdens het leven ‘tao’ (de weg of het levensdoel) kan bereiken.
Achter de TCM zit een holistisch mensbeeld. De mens wordt gezien als één geheel: lichaam, ziel/geest en emotie. Alles is met elkaar verbonden, heeft relatie met elkaar en beïnvloed elkaar.

Bij de Chinese geneeskunde wordt alles gezien in samenhang met elkaar, in harmonie met omgeving, en het ritme van de natuur (dag/nacht, seizoenen et cetera). Een fysieke kwaal wordt dan ook gezien als de weerspiegeling van een onevenwichtigheid. Om ziekte te genezen en de algehele gezondheidstoestand te herstellen moet de oorzaak van dit verstoorde evenwicht worden aangepakt.

Meridianen

Volgens de theorie van de TCM heeft het menselijk lichaam meridianen met daarop acupunctuurpunten. Door deze meridianen stroomt levenskracht, ofwel Qi. Meridianen kun je zien als een soort netwerk van energie- en geleidingswegen die het hele lichaam voeden. Iedere meridiaan is verbonden met een orgaan en orgaansysteem, waaraan deze zijn naam heeft ontleend (milt-meridiaan, maag-meridiaan, long-meridiaan, dikke darm meridiaan, nier-meridiaan, blaas-meridiaan, lever-meridiaan, galblaas-meridiaan, hart-meridiaan, dunne darmmeridiaan). De energiestroom van de meridianen vormt een gesloten systeem waarbij de meridianen energie aan elkaar doorgeven. Het vormt zo een grote energie kringloop. De acupunctuurpunten zitten op deze meridianen, en hebben verschillende functies. Door massage, acupressuur, moxa, cupping (Tuina) of het aanprikken met naalden (acupunctuur) kunnen deze acupunctuurpunten en meridianen beïnvloed worden zodat het Qi goed gaat stromen.

Yin Yang

Het concept Yin-Yang, wat staat voor balans is zeer bekend met het Yin Yang teken.

In de TCM worden het Yin en Yang gezien als elkaars tegengestelde, maar bevatten ze ook aanvullende kwaliteiten. Elk ding of verschijnsel kan zichzelf en zijn tegenstelling zijn. Er wordt ook wel gezegd: het Yin bevat het zaad van het Yang; het Yin kan zich transformeren in het Yang en omgekeerd. Het Yin en Yang zijn tegengesteld, onderling afhankelijk, beïnvloeden elkaar, en gaan in elkaar over.

Een paar voorbeelden van Yin-eigenschappen zijn: donker, koude/koelte, en rustig. En een paar voorbeelden van Yang-eigenschappen zijn: licht, warmte, en activiteit. Zo is kraanwater Yang (warm) in vergelijking met bevroren ijs (koud), maar is het kraanwater weer Yin (koud) in vergelijking met gekookt water (warm). En zo wordt bijna alles in de TCM gezien vanuit het Yin en Yang principe, ten opzichte van elkaar.

Yin Yang lamp in de kast van de behandelruimte van Praktijk Ankie

5-elementen model

Volgens de Chinese filosofie manifesteert Qi zich in het universum in vijf elementen: vuur, water, aarde, hout en metaal. De mens, als onderdeel van het universum, is ook onderhevig aan de krachten van deze elementen.

De TCM heeft aan ieder element verschillende specifieke eigenschappen toegedicht. Zo is aan ieder element: een emotie, zintuig, smaak, seizoen, richting, weefsel, klimaat, ziel, kleur, ontwikkeling en zijn er twee meridianen en organen verbonden. Een onevenwichtigheid in één van deze vijf elementen uit zich in lichamelijke of geestelijke klachten. Op basis van de vijf elementen theorie kan bekeken worden welk element uit balans is.

Tongdiagnostiek

Heb je je wel eens afgevraagd waarom je bij een TCG-therapeut je tong moet uitsteken? Best gek om dat zomaar te doen naar iemand die er dan ook nog heel aandachtig naar kijkt. Deze diagnostische methode wordt al eeuwenlang toegepast in de traditionele Chinese geneeskunde. Maar waar kijkt de therapeut nu precies naar?

Je zult versteld staan van de hoeveelheid ‘tongtypen’ die bestaan. Bij een tongdiagnose kijk je naar vier dingen: de kleur, vorm, het beslaglaagje en de vochtigheid.

Schematische afbeelding van de tong

Kleur

De algemene kleur van de tong valt direct in het oog. Een gezonde tong is roze. Wanneer er een overmaat aan hitte in het lichaam is, zal de tong rood zijn. Is er koude, dan is hij bleek of zelfs paarsachtig. Daarnaast kijk je naar de kleur op specifieke delen van de tong, die daarmee iets vertellen over blokkades in de organen die ermee verbonden zijn. Zo is de tongpunt verbonden met het Hart en de huig links en rechts met de Nieren en in het midden met Blaas en Darmen. Ook kleur en vorm van de venen (aderen) aan de onderzijde van de tong zeggen iets over eventuele stagnatie in het lichaam.

Vorm

Dan de vorm. Is het een lange of korte tong, plat of puntig, is deze gezwollen, zijn er tandafdrukken zichtbaar? Dit alles geeft informatie of er koude of juist hitte in het systeem zit en of er te weinig, voldoende of misschien wel teveel (plakkerige) vloeistoffen in het lichaam aanwezig zijn. Ook inspecteer je de tong op beschadigingen, zoals zweertjes, maar ook of er barstjes en gleufjes zichtbaar zijn: deze vertellen eveneens iets over de vloeistoffen in het lichaam. De ‘crack’ die in het midden over de tong kan lopen, duidt aan hoe het gaat met de vloeistoffen in de maag.

Beslag

Het volgende aandachtspunt is het ‘beslag’. Veel mensen poetsen of schrapen hun tong, wat een prima hygiënische maatregel is, maar doe het liever niet voordat je naar je TCM-therapeut gaat: beslag is namelijk belangrijk om een juiste diagnose te kunnen stellen. De kleur, dikte en plaats van het beslag kunnen veel informatie geven over de toestand in de rest van het lichaam. Zo geeft een dik beslag aan dat er damp aanwezig is, dit is een stagnatie van vloeistoffen of yin-energie in de Maag en Milt. Je kunt dan ook last hebben van een opgeblazen gevoel na het eten, vertraagd denken of een wattig gevoel in je hoofd. Het ontbreken van beslag duidt op hitte. Een gezond beslag, waarbij het systeem in balans is, ziet eruit als een wit filmachtig laagje.

Vochtigheid

Het laatste kenmerk is de vochtigheid van de tong. Wanneer de tong bijna ‘overloopt’ van vocht duidt dat op een verminderde circulatie van vloeistoffen in de rest van het lichaam. Het is een eerste teken dat de yang-energie in het lichaam verstoort is. Een droge tong wijst op het tegenovergestelde: yin-leegte.

Schematische weergave van tongen

Polsdiagnostiek

Als je op consult komt voor een acupunctuurbehandeling of shiatsutherapie zal ik jouw pols voelen. Je vraagt je af: Wat wordt hier gevoeld en hoe vormt dit een onderdeel van de diagnose? Wat is polsdiagnostiek?

Bij de huisarts of in het ziekenhuis wordt je pols gevoeld om het aantal hartslagen per minuut te bepalen. De snelheid van jouw hartslag is ook van belang bij de Chinese diagnose, maar in de pols is veel meer te voelen!

Polsdiagnostiek bij Praktijk Ankie

Chinese polsdiagnostiek

Naast de snelheid wordt onder andere gevoeld hoe groot de slagkracht is, de diepte waarop de slagkracht het sterkst is, of er spanning voelbaar is en of het vat breed of dun aanvoelt. Deze waarnemingen moeten altijd geïnterpreteerd worden in relatie met jou als persoon.

Een grote man heeft bijvoorbeeld een krachtiger, breder en steviger aanvoelende polsslag dan een tengere vrouw. Als je regelmatig en intensief sport wordt de polsslag trager en krachtiger omdat de slagkracht van het hart dan groter is.

Energieniveau

De slagkracht van jouw pols is een maatstaf voor jouw energieniveau. Een krachtige polsslag betekent dus veel energie! Maar een krachtige, harde polsslag bij een klein en tenger persoon lijkt niet voor de hand liggend. Dit kan een aanwijzing zijn voor een disbalans.

De diepte van jouw polsslag geeft aan op welk intern niveau jouw energie meer of minder aanwezig is. Een oppervlakkig voelbare pols kan bijvoorbeeld betekenen dat jouw lichaam actief is met de afweer om een verkoudheid of griep te bestrijden.

Als je meer kouwelijk van aard bent is de pols trager dan wanneer je het snel warm hebt. Als je gespannen bent voelt de pols ook meer gespannen aan. Een zachte, weke pols geeft aan dat de pols niet optimaal gevuld is en je meer energie kunt gebruiken. Deze gegevens maken onderdeel uit van de diagnose.

Orgaansysteem

Beide polsen worden gevoeld waarbij de acupuncturist of shiatsutherapeut drie vingers naast elkaar houdt op jouw slagader. Elke positie in de pols waarop een vinger wordt geplaatst, is gerelateerd aan een bepaald orgaansysteem. Dus ook de conditie per orgaan is voelbaar en wordt beoordeeld.

Omdat de pols erg beïnvloedbaar is en een momentopname weergeeft kan de therapeut tijdens de behandeling het effect van de behandeling direct terug voelen in jouw pols.

Kwaliteit van de pols

Bij het bepalen van de polsdiagnose moet rekening gehouden worden met factoren die de kwaliteit van de pols kunnen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld bepaalde medicatie. Ook de seizoenen hebben een specifieke uitwerking op de pols. In het voorjaar is de middenpositie van de linker pols vaak meer gespannen en in de winter is de polsslag dieper dan in de zomer.

Ook hebben onder andere voeding, slaap en de menstruatiecyclus invloed op de polskwaliteit. Een juiste interpretatie is daarom van groot belang.

Ankie Veldstra
Vraag jij je af of ik iets kan betekenen met mijn behandelingen in jouw specifieke situatie?
Neem contact op
©2025 Praktijk AnKie

Ontwikkeld door Graphicdeer in 2024

homeenvelopephone-handsetcrossmenuchevron-down